Mocznik w moczu

Mocznik to prosty związek organiczny stanowiący końcowy produkt cyklu mocznikowego — podstawowego szlaku metabolicznego aminokwasów. Jest produkowany w hepatocytach (komórkach wątroby). Wraz z krwią trafia do nerek, gdzie ulega filtracji i wydzielaniu do moczu. Mocznik w moczu to parametr wykorzystywany przede wszystkim w diagnostyce i monitorowaniu przebiegu chorób nerek.Obniżony poziom może świadczyć o tym, że nerki nie są w stanie efektywnie filtrować krwi z produktów przemiany materii. W efekcie mocznik w zbyt dużych ilościach pozostaje we krwi, co może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i powodować m.in. zaburzenia świadomości (w tym śpiączkę), zaburzenia elektrolitowe, zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej, nadciśnienie tętnicze oraz zapalenie osierdzia. Na poziom mocznika w moczu istotny wpływ wywiera dieta.

Oznaczenie poziomu mocznika w moczu jest wskazane u osób z objawami takimi jak:

• przewlekłe zmęczenie,
• utrata apetytu,
• utrata masy ciała,
• nudności i wymioty,
• zaburzenia rytmu serca,
• skurcze mięśniowe,
• parestezje dłoni i stóp (mrowienie, pieczenie),
• świąd skóry,
• skłonność do krwawień,
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• obrzęki kończyn dolnych,
• pogorszenie zdolności poznawczych (np. koncentracji, zapamiętywania),
• utrudnione oddychanie, duszność,
• metaliczny smak w ustach,
• częstsza potrzeba oddawania moczu.

Ponadto, badanie powinno być wykonane w następujących przypadkach:

• podejrzenie lub monitorowanie ostrego uszkodzenia nerek,
• podejrzenie lub monitorowanie przewlekłej choroby nerek,
• choroby metaboliczne (w tym dziedziczne zaburzenia metabolizmu białek i aminokwasów),
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby wątroby,
• niewydolność serca.

Mocznik może być oznaczony przygodnie (jednorazowo) w próbce moczu pobranej jak do badania ogólnego. Większą dokładnością odznacza się badanie poziomu mocznika w dobowej zbiórce moczu. W zależności od potrzeb i sytuacji klinicznej lekarz zleca odpowiednie badanie.

Mocz do badania pobiera się rano po przebudzeniu się. Należy przygotować jednorazowy pojemnik i oddać do niego niewielką porcję moczu ze środkowego strumienia (pierwszą porcję moczu oddaje się do toalety). Szczelnie zamknięty pojemnik należy możliwie najszybciej dostarczyć do punktu pobrań.

Do przyczyn podwyższonego poziomu mocznika w moczu należą:

• dieta wysokobiałkowa,
• stany przebiegające ze zwiększonym rozpadem białek (np. choroba nowotworowa, gorączka, poważny uraz, ciężka infekcja, zabieg chirurgiczny).

W przypadku wykrycia zbyt niskiego poziomu mocznika w moczu można podejrzewać niewydolność nerek. Do postawienia diagnozy niezbędne jest jednak wykonanie szeregu innych badań, w tym przede wszystkim oznaczenie poziomu mocznika we krwi i kreatyniny we krwi.