Erytropoetyna (EPO)

Erytropoetyna (w skrócie EPO) to glikoproteinowy hormon peptydowy, który stymuluje wzrost i syntezę czerwonych krwinek (erytrocytów) w organizmie. U osób dorosłych erytropoetyna jest wytwarzana w nerkach, w odpowiedzi na niski poziom tlenu we krwi i w tkankach. Erytropoetyna może być również produkowana w niewielkich ilościach w mózgu, płucach, śledzionie, szpiku kostnym i wątrobie. Istnieje także syntetyczna (sztuczna) forma erytropoetyny, którą stosuje się w leczeniu anemii w przebiegu przewlekłej choroby nerek oraz u pacjentów onkologicznych.

Badanie poziomu erytropoetyny we krwi stosuje się przede wszystkim w różnicowaniu przyczyn anemii oraz monitorowaniu postępów w jej leczeniu. Wskazaniem do wykonania badania są nieprawidłowe wyniki morfologii krwi (niski hematokryt, obniżona liczba erytrocytów, zmniejszenie stężenia hemoglobiny).

Badanie poziomu erytropoetyny może zostać zlecone także u osób:

• chorujących przewlekle na schorzenia nerek lub wątroby;
• z podejrzeniem guza zlokalizowanego w obrębie nerek;
• z podejrzeniem nowotworu rozrostowego szpiku kostnego.

Badanie poziomu erytropoetyny wykonuje się w godzinach porannych, na czczo (od ostatniego posiłku powinno minąć 8-10 godzin). Na około 30 minut przed pobraniem krwi wskazane jest wypicie szklanki wody.

Badanie poziomu erytropoetyny wykonuje się na podstawie niewielkiej próbki krwi pobranej z żyły łokciowej.

Prawidłowy poziom erytropoetyny w organizmie zależy od takich czynników jak: ogólny stan zdrowia, płeć oraz wiek.
Jeśli badanie wykazało obniżony poziom erytropoetyny, przyczyną może być anemia spowodowana zbyt małą liczbą czerwonych krwinek. Inne możliwe przyczyny zmniejszonego poziomu erytropoetyny to także:

• nadkrwistość prawdziwa (choroba nowotworowa szpiku, inaczej zwana także czerwienicą prawdziwą, skutkuje niekontrolowanym rozrostem komórek linii czerwonokrwinkowej i zahamowaniem wytwarzania erytropoetyny);
• przewlekła choroba nerek;
• schorzenia autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów lub toczeń układowy rumieniowaty).

Jeśli badanie wykazało podwyższony poziom erytropoetyny, wśród prawdopodobnych przyczyn wymienia się nadmierną produkcję erytropoetyny przez nerki (np. na skutek choroby nowotworowej nerek lub uwarunkowanego genetycznie wielotorbielowatego zwyrodnienia nerek). Do zwiększenia wytwarzania erytropoetyny może dojść również w wyniku upośledzenia szpiku kostnego przy prawidłowo działających nerkach, np. u pacjentów po chemioterapii lub radioterapii.

Także długotrwała ekspozycja na niski poziom tlenu może przyczynić się do podwyższenia poziomu erytropoetyny w organizmie. Zwiększenie stężenia erytropoetyny obserwuje się np. u:

• nałogowych palaczy;
• osób, które przebywają przez dłuższy czas na dużych wysokościach, np. w wysokich górach;
• osób z przewlekłymi chorobami serca lub płuc.