Hemoglobina glikowana

Hemoglobina glikowana (HbA1c) powstaje wskutek przyłączania glukozy do globiny, która jest komponentą białkową hemoglobiny obecnej w erytrocytach krwi. W prawidłowych warunkach czas życia erytrocytów wynosi ok. 120 dni, dlatego uznaje się, że poziom hemoglobiny glikowanej odzwierciedla średni poziom glikemii w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Ponadto przyjmuje się, że połowa HbA1c powstaje w ciągu miesiąca przed pobraniem próbki.Ze względu na to hemoglobina glikowana jest znacznie bardziej przydatnym parametrem niż pojedynczy pomiar glukozy na czczo. Jest szczególnie potrzebna w monitorowaniu przebiegu leczenia cukrzycy.

Hemoglobinę glikowaną oznacza się u osób z podejrzeniem cukrzycy i z rozpoznaną cukrzycą. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w przypadku stabilnego przebiegu choroby i dobrego wyrównania glikemii badanie przeprowadza się zazwyczaj raz w roku. U osób nieosiągających celów terapeutycznych lub wymagających zmiany leczenia wskazane jest oznaczanie HbA1c co najmniej raz na 3 miesiące.

Objawami, które mogą wskazywać na cukrzycę, są:

• utrata masy ciała niezwiązana z celowym odchudzaniem,
• wzmożone pragnienie,
• suchość skóry i błon śluzowych,
• oddawanie większych ilości moczu,
• zmęczenie,
• senność,
• infekcje ropne skóry,
• stany zapalne zewnętrznych narządów płciowych.

Badanie poziomu hemoglobiny glikowanej nie wymaga szczególnego przygotowania. Nie musi być wykonane na czczo. Badanie polega na pobraniu krwi żylnej.

W większości przypadków o dobrym wyrównaniu cukrzycy mówi się wówczas, gdy poziom hemoglobiny glikowanej jest nie wyższy niż 7,0%. U osób w podeszłym wieku i obciążonych ciężkimi chorobami dąży się do obniżenia poziomu hemoglobiny glikowanej poniżej 8,0%, z kolei u kobiet w ciąży poniżej 6,5% w pierwszym trymestrze i poniżej 6,0% w drugim i trzecim trymestrze. Wartość kliniczna tego parametru jest duża, ponieważ odzwierciedla on ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy, do których należą m.in. choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, niedokrwienie kończyn dolnych, uszkodzenie nerwów obwodowych, zaćma, retinopatia cukrzycowa, cukrzycowa choroba nerek oraz zespół stopy cukrzycowej. Na podstawie jednokrotnego pomiaru hemoglobiny glikowanej przekraczającego 6,5% można także postawić rozpoznanie cukrzycy. Wczesna diagnoza pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia.

Na poziom HbA1c może mieć wpływ szereg czynników, m.in. skrócony czas przeżycia erytrocytów (hemoliza), zaburzenia budowy hemoglobiny, niedobór żelaza lub witaminy B12, zaburzenia lipidowe, choroby wątroby i stosowanie niektórych leków.