Mocznik

Opis

Mocznik jest końcowym produktem rozkładu białek w ludzkim organizmie. Powstaje w komórkach wątroby, z których jest uwalniany do krwi, a następnie filtrowany w nerkach i wydalany wraz z moczem (a niewielka ilość również z potem).

Poziom mocznika we krwi jest istotnym parametrem obrazującym funkcję nerek. Monitoruje się go głównie w diagnostyce różnicowej chorób nerek, u osób z niewydolnością nerek oraz w przebiegu dializoterapii. Przyczyną jego wzrostu może być obniżona zdolność filtracyjna nerek, zmniejszenie wydalania moczu (skąpomocz lub bezmocz) oraz zwiększony katabolizm białek w przebiegu ciężkiej choroby, sterydoterapii, nadczynności tarczycy czy gorączki.

Duży wpływ na poziom mocznika mają również dieta i stopień nawodnienia. Ponieważ cykl mocznikowy zachodzi w wątrobie, obniżona produkcja mocznika może sygnalizować zaburzenia wydolności tego narządu.

Wskazania

Oznaczenie poziomu mocznika we krwi jest wskazane u osób z objawami takimi jak:

• przewlekłe zmęczenie,
• utrata apetytu,
• utrata masy ciała,
• nudności i wymioty,
• zaburzenia rytmu serca,
• skurcze mięśniowe,
• parestezje dłoni i stóp (mrowienie, pieczenie),
• świąd skóry,
• skłonność do krwawień,
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• obrzęki kończyn dolnych,
• pogorszenie zdolności poznawczych (np. koncentracji, zapamiętywania),
• utrudnione oddychanie, duszność,
• metaliczny smak w ustach,
• częstsza potrzeba oddawania moczu.

Ponadto, badanie powinno być wykonane również w przypadku:

• podejrzenia lub monitorowania ostrego uszkodzenia nerek,
• podejrzenia lub monitorowania przewlekłej choroby nerek,
• monitorowania leczenia nerkozastępczego (dializoterapii),
• chorób metabolicznych (w tym dziedzicznych zaburzeń metabolizmu białek i aminokwasów),
• cukrzycy,
• nadciśnienia tętniczego,
• chorób wątroby,
• niewydolności serca.

Przebieg badania

Badanie poziomu mocznika we krwi nie wymaga szczególnego przygotowania. Należy zgłosić się na nie w godzinach porannych, będąc na czczo (tj. 8-12 godzin od spożycia ostatniego posiłku). Oznaczenie polega na pobraniu próbki krwi żylnej. Ponieważ ten parametr nie jest wystarczający do postawienia jednoznacznej diagnozy, zazwyczaj jednocześnie wykonuje się badanie poziomu kreatyniny.

Interpretacja wyników

Do przyczyn podwyższonego poziomu mocznika we krwi należą:

• ostre uszkodzenie nerek,
• przewlekła choroba (niewydolność) nerek,
• blokada w odpływie moczu,
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• ciężkie oparzenie,
• odwodnienie,
• duży uraz,
• poważny zabieg operacyjny,
• wzmożony rozpad białek (np. wskutek skrajnego niedożywienia),
• choroba nowotworowa,
• niewydolność serca,
• choroby tarczycy,
• wstrząs,
• stosowanie niektórych leków (np. kortykosteroidów, tetracyklin, metotreksatu, leków przeciwnowotworowych),
• dieta wysokobiałkowa.

Obniżony poziom mocznika we krwi może świadczyć o:

• chorobie wątroby,
• przewodnieniu,
• stosowaniu diety niskobiałkowej.