Opis
Lipazy to grupa enzymów trawiennych zaangażowanych w trawienie lipidów. W organizmie człowieka główną lipazą jest lipaza trzustkowa, która katalizuje reakcję rozkładu trójglicerydów stanowiących jeden z podstawowych składników odżywczych. Lipaza jest wydzielana z trzustki w postaci nieaktywnej, co chroni ten narząd przed samostrawieniem. Ulega aktywacji w dwunastnicy.W prawidłowych warunkach we krwi znajdują się bardzo małe ilości lipazy. W przypadku uszkodzenia komórek trzustki lub zatkania przewodów trzustkowych poziom enzymu we krwi wzrasta. Lipaza znajduje zastosowanie przede wszystkim jako marker chorób trzustki, choć może osiągać nieprawidłowe wartości także w innych przypadkach.
Wskazania do badania
Badanie poziomu lipazy jest wskazane w następujących przypadkach:
- ból brzucha (w szczególności ten zlokalizowany w nadbrzuszu i promieniujący do pleców),
- tkliwość brzucha,
- spadek masy ciała,
- utrata apetytu,
- gorączka,
- nudności, wymioty,
- biegunka tłuszczowa,
- wyczuwalny guz w jamie brzusznej,
- zażółcenie skóry i białkówek oczu,
- nieprawidłowy poziom glukozy we krwi,
- przyspieszona akcja serca,
- zaburzenia świadomości,
- podbiegnięcia krwawe (siniaki) wokół pępka lub w okolicy lędźwiowej.
Przebieg badania
W celu oznaczenia poziomu lipazy pobiera się krew żylną. Równolegle zazwyczaj sprawdza się poziom amylazy, która również jest enzymem trzustkowym. Zbyt wysoki poziom obu enzymów wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na chorobę trzustki.
Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania. Należy zgłosić się na nie w godzinach porannych, na czczo (tj. 8-12 godzin od ostatniego posiłku).
Interpretacja wyników
Poziom lipazy przekraczający górną granicę normy może wskazywać na następujące schorzenia:
- ostre zapalenie trzustki,
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- kamica przewodu trzustkowego,
- nowotwór trzustki (w tym rak trzustki),
- przewlekła choroba nerek,
- choroba alkoholowa,
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
- choroby pęcherzyka żółciowego,
- marskość wątroby,
- niedrożność jelit,
- choroby jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia),
- cukrzyca,
- choroby gruczołów ślinowych (np. zapalenie, rak),
- przyjmowanie niektórych leków (np. doustnych środków antykoncepcyjnych).
Zbyt niski poziom lipazy zazwyczaj wskazuje na trwałe uszkodzenie komórek trzustki wydzielających lipazę. Przyczyną takiego stanu mogą być m.in. mukowiscydoza, przewlekłe zapalenie trzustki oraz cukrzyca typu 1.
