Kwas foliowy

Opis

Kwas foliowy jest witaminą z grupy B (jego inne nazwy to witamina B9 oraz folacyna). Stanowi syntetyczną postać folianów występujących w organizmie. Ponieważ nie podlega endogennej syntezie, musi być dostarczany w odpowiedniej ilości wraz z dietą lub poprzez suplementację farmakologiczną.

Kwas foliowy bierze udział w wielu kluczowych przemianach biochemicznych, między innymi w syntezie kwasów nukleinowych budujących DNA. Jego źródłem są głównie zielone warzywa (np. brokuły, szpinak, fasolka, szparagi, jarmuż), cytrusy, awokado, zboża, orzechy i jajka.

Wskazania

Główne wskazania do badania poziomu kwasu foliowego są następujące:

• planowanie ciąży,
• połóg i laktacja,
• poszukiwanie przyczyny niedokrwistości,
• choroba wątroby,
• przewlekłe zmęczenie i osłabienie,
• okresy wzmożonego zapotrzebowania (np. intensywne wzrastanie),
• zaburzenia mięśniowe lub nerwowe,
• zaburzenia nastroju lub funkcji poznawczych,
• przewlekłe choroby jelit przebiegające z zaburzeniami wchłaniania (np. celiakia, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• niedożywienie, zaburzenia odżywiania,
• stosowanie leków mogących wpływać na poziom folianów (np. metotreksatu, leków przeciwpadaczkowych, sulfasalazyny),
• nadużywanie alkoholu.

Przebieg badania

Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania. Najlepiej zgłosić się na nie w godzinach porannych na czczo (tj. 8-12 godzin od spożycia ostatniego posiłku). Lekarz może zalecić, aby przed badaniem odstawić leki, które mogłyby wpłynąć na wynik pomiaru.

Badanie poziomu kwasu foliowego polega na pobraniu krwi żylnej. Stężenie witaminy jest oznaczane w surowicy i interpretowane w odniesieniu do wartości referencyjnych. Poziom kwasu foliowego często oznacza się łącznie z poziomem witaminy B12.

Interpretacja wyników

Niedobór kwasu foliowego

Do objawów niedoboru kwasu foliowego należą:

• zmęczenie,
• osłabienie,
• senność,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• duszność,
• drętwienie, mrowienie lub kłucie kończyn,
• drażliwość,
• zaburzenia depresyjne,
• owrzodzenia w jamie ustnej,
• obrzęk języka,
• przebarwienia płytek paznokciowych,
• zaburzenia wzrastania,
• problemy z zajściem w ciążę,
• zaburzenia koncentracji i pamięci.

Niedobór kwasu foliowego u kobiet w ciąży może prowadzić do rozwoju poważnych wad rozwojowych u płodu, takich jak rozszczep kręgosłupa. Z tego powodu kobietom planującym ciążę zazwyczaj zaleca się suplementację kwasu foliowego.

Nadmiar kwasu foliowego

Nadmiar kwasu foliowego jest wydalany z moczem, dlatego przedawkowanie to rzadki problem kliniczny. Jego przyczyną jest zazwyczaj przewlekłe przyjmowanie zbyt wysokich dawek suplementu. Nadmiar kwasu foliowego może objawiać się biegunką, wymiotami, zmianami zachowania, zaburzeniami świadomości oraz drgawkami. Może również maskować niedobór witaminy B12 w badaniach laboratoryjnych i opóźniać wdrożenie odpowiedniego leczenia.