FSH (hormon folikulotropowy)

Opis

Hormon folikulotropowy (FSH, z ang. Follicle Stimulating Hormone) jest hormonem produkowanym przez przedni płat przysadki mózgowej. To jeden z hormonów, który jest odpowiedzialny za regulowanie funkcji rozrodczych — zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn.

U kobiet FSH bierze udział w regulacji cyklu menstruacyjnego i dojrzewaniu pęcherzyków jajnikowych, które zawierają komórki jajowe. U mężczyzn FSH stymuluje komórki Sertolego w jądrach — ma bardzo duże znaczenie dla produkcji i dojrzewania plemników (spermatogeneza).

Wskazania

Zalecenia wykonania pomiaru poziomu FSH najczęściej opierają się na potrzebie oceny funkcji przysadki mózgowej, płodności czy diagnostyce problemów z jajnikami lub jądrami. Badanie przeprowadza się również w kontekście diagnostyki menopauzy lub innych zaburzeń hormonalnych.

Przebieg badania

U kobiet badanie FSH często wykonuje się w określonym dniu cyklu menstruacyjnego — zazwyczaj między 2. a 5. dniem cyklu. Warto jednak ściśle przestrzegać zaleceń specjalisty, który może określić optymalny czas na wykonanie badania, uwzględniając inne indywidualne czynniki.

W przypadku mężczyzn i dzieci istnieje mniej zależności, które mogłyby wpływać na wynik badania, dlatego nie podaje się konkretnego dnia, w którym należy mierzyć stężenie FSH — pobranie można wykonać w dowolnym momencie.

Parametr wykazuje zmienność dobową mieszczącą się w zakresie referencyjnym dla danego laboratorium. Należy dążyć do wykonywania oznaczeń o zbliżonej porze. W celu interpretacji wyników badania FSH należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem referencyjnym dla tego hormonu, który każdorazowo umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji. Należy także pamiętać, że normy dla stężenia FSH różnią się, w zależności od fazy cyklu miesiączkowego oraz okresu życia kobiety.

Interpretacja wyników

Podwyższony poziom FSH może wskazywać na potrzebę dalszej diagnostyki. Wynik zawsze powinien być interpretowany przez lekarza w kontekście innych badań hormonalnych, objawów klinicznych oraz historii pacjenta. W przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku, dalsze kroki mogą obejmować poszerzoną diagnostykę.

• U kobiet może oznaczać rozpoczęcie okresu menopauzalnego (perimenopauzy) lub (u kobiet przed 40. rokiem życia) przedwczesną niewydolność jajników. Podwyższony poziom FSH może być również symptomem zespołu policystycznych jajników (PCOS), natomiast w tym przypadku diagnostykę należy poszerzyć o inne parametry.
• U mężczyzn podwyższone FSH może świadczyć o pierwotnej niewydolności jąder lub niedrożności przewodów nasiennych.

Obniżony poziom hormonu folikulotropowego może wskazywać na różne problemy, głównie związane z funkcjonowaniem przysadki mózgowej lub podwzgórza. Mogą to być następujące przyczyny:

• niewydolność przysadki mózgowej,
• zaburzenia funkcji podwzgórza — np. z powodu stresu, anoreksji, intensywnych ćwiczeń fizycznych czy zaburzeń odżywiania,
• hiperprolaktynemia,
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
• hipogonadyzm wtórny,
• guzy przysadki mózgowej.