Aminotransferaza alaninowa (ALT/ALAT)

ALT (aminotransferaza alaninowa, ALAT, GPT) to enzym występujący między innymi w wątrobie, sercu i mięśniach szkieletowych. Odgrywa ważną rolę w przemianach aminokwasów budujących białka. Z klinicznego punktu widzenia jest uznawany za kluczowy marker chorób wątroby, choć może być podwyższony również w innych sytuacjach (np. po intensywnym wysiłku fizycznym i w przebiegu zawału serca).

W przypadku uszkodzenia tkanek lub rozwoju procesów zapalnych enzym wydostaje się z komórek do krwi, co jest możliwe do wykrycia w badaniach laboratoryjnych. Podwyższony poziom tego parametru nie przesądza o konkretnej diagnozie, jednak może wskazywać na konieczność poszerzenia diagnostyki.

Poziom aminotransferazy alaninowej powinien być oznaczony u osób wykazujących objawy takie jak:

• chroniczne zmęczenie,
• osłabienie,
• żółtaczka (zażółcenie skóry lub białkówek oczu),
• ciemne zabarwienie moczu,
• odbarwiony (jasny) stolec,
• ból brzucha,
• nudności lub wymioty,
• biegunka,
• przewlekły ból głowy,
• powiększenie obwodu brzucha,
• świąd skóry,
• widoczne naczynia krwionośne na skórze brzucha,
• obrzęki kończyn dolnych,
• utrata masy ciała,
• skłonność do występowania siniaków,
• zaburzenia miesiączkowania.

Badanie ALT należy wykonać również w przypadku:

• spożywania dużych ilości alkoholu,
• otyłości,
• cukrzycy,
• zapalenia wątroby lub narażenia na kontakt z wirusem zapalenia wątroby,
• występowania chorób wątroby w najbliższej rodzinie,
• przewlekłego stosowania leków mogących zaburzać pracę wątroby (tj. paracetamol, leki przeciwpadaczkowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, metotreksat, statyny, ketokonazol, leki przeciwcukrzycowe z grupy pochodnych sulfonylomocznika, leki przeciwgruźlicze i przeciwwirusowe).

Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania. Należy zgłosić się na nie na czczo (tj. 8-12 godzin od spożycia ostatniego posiłku), najlepiej w godzinach porannych. W dniu poprzedzającym badanie nie należy spożywać alkoholu oraz ograniczyć wysiłek fizyczny.

Badanie ALT polega na pobraniu krwi żylnej. Standardowo poziom aminotransferazy alaninowej oznacza się łącznie z innymi parametrami funkcji wątroby, tj. AST, GGTP, ALP, albumina oraz bilirubina. Szczególnie istotne jest porównanie poziomu AST z ALT (tzw. wskaźnik de Ritisa).

Zbyt wysoki poziom ALT

Podwyższony poziom aminotransferazy alaninowej może świadczyć o chorobach takich jak:

• wirusowe zapalenie wątroby,
• marskość wątroby,
• alkoholowa choroba wątroby,
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD),
• zakażenie wirusem EBV lub CMV,
• nowotwór wątroby,
• hemochromatoza,
• choroba Wilsona,
• zawał mięśnia sercowego,
• rozległy uraz mięśni,
• choroby mięśniowe (np. dystrofie, zapalenia),
• toksyczne lub polekowe uszkodzenie mięśni,
• celiakia,
• kamica żółciowa,
• choroby tarczycy,
• choroby nadnerczy.

Zbyt niski poziom ALT

Niski poziom aminotransferazy alaninowej jest zazwyczaj uznawany za normę. W niektórych przypadkach, skrajnie niskie stężenie może jednak świadczyć o problemach zdrowotnych takich jak:

• niedobór witaminy B6,
• niedożywienie,
• utrata masy mięśniowej,
• choroba nerek.