AFP

Badanie AFP wykonuje się pomiędzy 15. a 20. tygodniem ciąży, aby sprawdzić ryzyko wystąpienia u dziecka niektórych wad wrodzonych i zaburzeń genetycznych, takich jak np. wady cewy nerwowej lub zespół Downa. 

Oznaczenie stężenia AFP w surowicy matczynej jest w szczególności wskazane, gdy: 

• ciężarna choruje na cukrzycę;
• ciężarna jest w wieku od 35 lat wzwyż; 
• kobieta stosowała w czasie ciąży leki, które mogły być szkodliwe dla dziecka;
• w rodzinie wystąpiły przypadki wad wrodzonych i zaburzeń genetycznych.

Badanie AFP wykonuje się również u osób niebędących w ciąży, jest ono wykorzystywane: 

• pomocniczo w diagnostyce niektórych nowotworów, np. raka wątroby lub innych nowotworów, które dają przerzuty do wątroby;
• u osób z marskością wątroby – badanie AFP może być w tym przypadku zlecane regularnie, aby monitorować czy nie doszło do rozwoju raka.

Nieprawidłowości w wyniku badania AFP mogą występować również w przebiegu innych chorób wątroby, niezwiązanych z rakiem. Lekarz może zlecić oznaczenie poziomu alfa-fetoproteiny np. u pacjenta z podejrzeniem wirusowego zapalenia wątroby typu A, wirusowego zapalenia wątroby typu B lub wirusowego zapalenia wątroby typu C.

Badanie AFP nie wymaga szczególnych przygotowań ani bycia na czczo. Wskazane jest zadbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu – w tym celu na około 30 minut przed pobraniem próbki do badania należy wypić szklankę wody. Zalecane jest również unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego przed wykonaniem badania AFP.

Badanie wykonuje się na podstawie niewielkiej próbki krwi pobranej z żyły łokciowej kobiety będącej w ciąży. Po pobraniu (które trwa około 5 minut i jest praktycznie bezbolesne) krew jest przesyłana do laboratorium, gdzie oznaczane jest stężenie alfa-fetoproteiny w surowicy matczynej.

Nieprawidłowy poziom AFP w surowicy matczynej może oznaczać:

• zwiększone ryzyko wystąpienia u dziecka wad cewy nerwowej, takich jak np. bezmózgowie lub rozszczep kręgosłupa;
• zwiększone ryzyko wystąpienia u dziecka choroby genetycznej, takiej jak zespół Downa (trisomia 21.), zespół Edwardsa (trisomia 18.) lub zespół Turnera (całkowity lub częściowy brak jednego z chromosomów X). 

Przyczyną nieprawidłowości w badaniu AFP może być ciąża mnoga lub źle wyznaczony termin porodu, dlatego interpretacja wyników badania należy zawsze do zadań lekarza specjalisty. W przypadku otrzymania niepokojącego wyniku badania AFP zlecane są dodatkowe badania, takie jak np. amniopunkcja (badanie płynu otaczającego dziecko pod kątem nieprawidłowych chromosomów) lub biopsja kosmówki (pobranie próbki kosmówki do analizy genetycznej). 

U osób dorosłych nieprawidłowy poziom AFP w surowicy może wskazywać na:

• autoimmunologiczne lub toksyczne zapalenie wątroby;
• marskość wątroby;
• przewlekłą niewydolność nerek;
• raka jajnika lub jądra;
• raka wątroby;
• uszkodzenie wątroby na skutek nadużywania alkoholu;
• wirusowe zapalenie wątroby typu A, B lub C.