Opis
Próby wątrobowe obejmują zestaw badań laboratoryjnych oceniających funkcjonowanie wątroby oraz umożliwiających wykrywanie i monitorowanie jej uszkodzeń. Wątroba ma wiele istotnych zadań w organizmie – odpowiada za detoksykację, wytwarzanie żółci, metabolizm tłuszczów i węglowodanów, a także za magazynowanie witamin oraz glikogenu.Przeprowadzenie prób wątrobowych może być potrzebne w celu:
- rozpoznania schorzeń wątroby – wirusowego zapalenia wątroby (WZW), stłuszczenia czy marskości,
- oceny postępu choroby wątroby,
- monitorowania działania leków potencjalnie obciążających ten narząd,
- wykrycia uszkodzeń spowodowanych działaniem alkoholu, toksyn lub innych substancji.
Wskazania do badania
Próby wątrobowe wykonuje się, gdy u pacjenta pojawią się symptomy sugerujące zaburzenia pracy wątroby lub układu żółciowego. Należą do nich:
- zażółcenie skóry i białek oczu (żółtaczka),
- ciemne zabarwienie moczu oraz jasne stolce,
- bóle w okolicy prawego podżebrza,
- uczucie przewlekłego zmęczenia i wyczerpania,
- świąd skóry, obrzęki kończyn dolnych,
- utrata apetytu, nudności lub wymioty.
Badanie to jest zalecane również osobom narażonym na działanie alkoholu, hepatotoksycznych leków czy wirusów wywołujących zapalenie wątroby.
Próby wątrobowe – wskaźniki
Do parametrów, które wchodzą w skład badania, należą:
- ALT (aminotransferaza alaninowa) – wzrost jej poziomu wskazuje na uszkodzenie komórek wątrobowych (hepatocytów). Może występować w przypadku zapaleń wątroby, stłuszczenia lub marskości. ALT jest szczególnie wrażliwym wskaźnikiem w diagnostyce wątroby.
- AST (aminotransferaza asparaginianowa) – enzym obecny w wątrobie, sercu, mięśniach szkieletowych i nerkach. Podwyższony poziom może świadczyć o uszkodzeniu jednego z tych narządów.
- Wskaźnik de Ritisa (AST/ALT) – stosunek tych enzymów ułatwia specjaliście określenie przyczyny uszkodzenia wątroby.
- ALP (fosfataza alkaliczna) – enzym związany z drogami żółciowymi i kośćmi. Jego wysokie wartości mogą oznaczać cholestazę (zastój żółci), choroby dróg żółciowych lub schorzenia ukłądu kostnego.
- BIL (bilirubina) – produkt rozpadu hemoglobiny metabolizowany przez wątrobę. Podwyższone stężenie występuje w schorzeniach wątroby lub hemolizie (zwiększonym rozpadzie erytrocytów).
- GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) – wzrost tego enzymu wskazuje na choroby związane z zastojem żółci lub toksycznym uszkodzeniem wątroby.
Interpretacja wyników
Nieprawidłowości zawsze wymagają konsultacji z lekarzem specjalistą, który określi dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne.
Próby wątrobowe dostarczają informacji o stanie wątroby, lecz ich wyniki należy analizować w odniesieniu do objawów klinicznych, wywiadu medycznego pacjenta, historii chorób przewlekłych oraz ewentualnych dodatkowych badań obrazowych.
Specjalista zwraca także uwagę na dynamikę zmian wskaźników w czasie. Powtarzanie badań w określonych odstępach pozwala na ocenę postępu choroby lub skuteczności zastosowanego leczenia.
